Stroppen van straks

Wat kostte een gewoon boek in de oorlog? Sjoerd van Faassen staat even stil bij de prijs van clandestiene uitgaven in het hoofdstuk ‘Het bijzondere boek in de Tweede Wereldoorlog’ in Het ideale boek (2010), met name bij de 50 gulden van Aafjes’ Omne animal (‘een vreselijke prijs,’ vond de auteur), maar nergens wordt een indruk gegeven van de geldelijke waarde van niet-illegale boeken. Antiquariaats- of veilingcatalogi (met opbrengsten) uit de oorlog zijn mij niet bekend. Buijnsters geeft in dit geval ook niet thuis.

In februari of maart 1944 bestelde de dichter Niek Verhaagen bij een boekhandelaar in Delft voor zijn vriend Kees Bantzinger Boutens’ Strofen uit de nalatenschap van Andries de Hoghe. Zelf had hij kort daarvoor voor 2 gulden en 35 cent een eerste druk uit 1919 bemachtigd: Bantzinger keek niet op van die prijs en wilde de bundel graag hebben. Verhaagen in een brief aan Bert Bakker:

Nu stuurt de boekhandelaar mij een latere, aangevulde druk, bij Stols verschenen, en brengt mij daarvoor f 20,- in rekening. Het is een mooie uitgave en het ding is blijkbaar uitverkocht. Ik kan er echter niet aan denken voor deze uitgave f 20,- te betalen en ook Bantzinger zal er wel niets voor voelen.

Voor wat het waard is: de clandestiene bundels die Verhaagen tezelfdertijd kreeg aangeboden (en soms kocht) kostten rond de 6 of 7 gulden.

August Henkels was in de wolken toen hij op 18 april 1944 aan H.N. Werkman over zijn bezoek aan een Haags ‘boekenzaakje’ schreef:

Veel zaaks was er niet meer, maar ik schijn in zulke dingen altijd geluk te hebben. Vindt (sic) ik me daar nog een ex. van Paul van Ostayen’s (sic) Bezette Stad. De man vroeg f 18.- die ik grif heb neergelegd.

In Henkels’ herinnering deed hetzelfde boek tien jaar eerder al 15 gulden. ‘De prijs is dus wel heel laag gerekend naar de huidige begrippen.’

In dezelfde brief maakt Henkels melding van een set Nederlandsche Historiën (1642-1647) van P.C. Hooft, waarvoor in de zomer van 1943 al eens 500 gulden werd betaald.

Ik gaf voor een onberispelijk ex. destijds f 45.-. Ze zijn gek geworden; in zulke prijzen zitten al de stroppen van straks.