Behoudzucht

Over de verkoop van boeken door bibliotheken en instellingen. Het gebeurt. In de jaren negentig kocht ik bij de jaarlijkse uitverkoop van de openbare bibliotheek in het dorp tassen vol met afgeschreven exemplaren. Zo ongeveer de volledige B belandde bij mij op de plank. Barnard, Biesheuvel, Bordewijk, Brouwers, Büch: schitterende verhalen in degelijk geplastificeerde banden. En dan had ik nog 24 letters van het alfabet te gaan.

De laatste tijd doen de faculteitsbibliotheken van de Rijksuniversiteit Groningen steeds makkelijker afstand van hun duplicaten. Als een boek of tijdschrift in de Universiteitsbibliotheek aanwezig is, kan het dubbele exemplaar worden afgestoten. Het gebeurt en het is geen schande. Drie jaar geleden trof ik op de koopjesplank van een antiquariaat alle jaargangen van Maatstaf en De Revisor. Een enkele aflevering had ik kort ervoor nog geleend uit de Bibliotheek Letteren om de bijdrage van M. Februari te kopiëren. Nu kon ik – voor minder dan de fotokopie mij had gekost – het originele nummer kopen.

Op een feestje rond de jaarwisseling – roddel borrel en achterklap – vertelde een student Godsdienstwetenschap mij dat de Bibliotheek Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap opgedoekt moet worden. De Rijksuniversiteit Groningen zou het te duur vinden om deze bibliotheek, op haar locatie aan de Oude Boteringestraat, in stand te houden. Ik neem aan dat de collectie Wijchers, hoe dan ook, intact blijft.

De mogelijke veiling van het Bay Psalm Book, het eerste in Amerika gedrukte boek, door een kerkgemeenschap in Boston: da’s andere koek. Van dit papieren icoon zijn wereldwijd slechts elf exemplaren bekend. Wie over de verkoop leest, schiet automatisch in een cultuurpessimistische modus, mompelt woorden als ‘barbaren’ en ‘kapitalisme’, vreest dat alles van waarde weer eens loos is en dat historisch besef niet meer bestaat. Verbijstering alom: This Bay Psalm Book for central air-conditioning?

Een bibliothecaris moet progressief zijn, behalve als het om het afstoten van belangrijke en zeldzame boeken gaat. Dan is conservatisme verstandig, voorzichtigheid geboden, de zucht om te behouden loffelijk. Dacht ik.

De christenen in Boston streven eigenlijk hetzelfde na als de bibliotheekmedewerkers in Groningen: ruimte winnen (financieel of in strekkende meters). Van Maatstaf en De Revisor is in het depot van de UB een set aanwezig, de bibliotheek in Boston houdt een beter exemplaar van het Bay Psalm Book achter de hand. Zo anders is de koek dus niet.

(Het is overigens een vreselijk saai ding, dit boekje met hymnen. Beroerde hymnen ook nog, als ik deze spirituele blogger moet geloven.)

Ontmantelen

Louis Schouten stopt ermee. Na een vakantie in Frankrijk – met veel rust en gekonfijte eendenboutjes – heeft de grootste Boudewijn Büch-verzamelaar ter wereld besloten zijn collectie van de hand te doen. Er komt geen antiquariaat of veilinghuis aan te pas. Over een periode van jaren zal Schouten zijn verzameling ontmantelen en ter verkoop aanbieden aan abonnees van het BüchMania Info Bulletin, de nieuwsbrief die hij – aanvankelijk namens The Blue Poet Society – sinds 1999 rondstuurt.

Met zijn nieuwsbrief hield Schouten Büch-fans op de hoogte van signeersessies, televisieoptredens en theatertours. Als er een gedicht van Büch in een kalender was opgenomen, meldde Schouten dat. Als er in Almere een nieuwe brug naar Büch werd vernoemd, dan wist Schouten dat. Hij schaduwde zijn idool. Op 24 november 2002 volgde een nieuwsbrief met uitroeptekens en betekenisvolle reeksen punten. Schouten schreef ‘in diepe verslagenheid’ en ‘volkomen verbijsterd’ dat Boudewijn Büch aan een hartstilstand was overleden. (In Man Bijt Hond bleek de verslagenheid onvervalst.) Vervolgens legde hij de golf van nationale rouwbetuigingen in kranten en televisieprogramma’s bibliografisch vast.

Op de dvd van Antiquariaat Oblomow, de theatervoorstelling van Van Muiswinkel en Van Vleuten, staat als ‘extra’ een humoristische documentaire. Diederik van Vleuten op bezoek bij Louis Schouten. Hij laat allerlei moois zien. Hij tovert niet alleen Sébastien doorschoten, het in een oplage van één gedrukte liefdesboeketje voor Bas Heijne, tevoorschijn – hij wappert voor het oog van de camera ook met de door Komrij gemaakte roofdruk in één exemplaar.

En toen er niet meer zo veel Büch te verzamelen was, ging Schouten Goethe en Napoleon verzamelen. Enthousiast en consciëntieus.

De weg van alle boeken. Een collectie valt uiteen, de verzamelaars springen er bovenop. Ik lust nog wel een opdrachtexemplaar.